مقدمه
هفتم مهر، روز ملی آتش‌نشانی و ایمنی در ایران، فرصتی است برای قدردانی از شجاعت آتش‌نشانانی که هر روز جان خود را برای نجات دیگران به خطر می‌اندازند. امسال به مناسبت این روز، از اولین پهپادهای آتش‌نشانی در تهران و اصفهان رونمایی شد؛ پهپادهایی که قادرند در ارتفاع ۷۰ متری اطفای حریق کنند و نقاط داغ را از راه دور شناسایی نمایند.
چند روز بعد، در چین نیز ویدیویی از ربات‌های چهارپای Unitree منتشر شد که با پرتاب فواره‌های آب و فوم تا ۶۰ متر، در محیط‌های پرخطر بدون ریسک برای انسان‌ها فعالیت می‌کنند. این پیشرفت‌ها نشان می‌دهند آینده آتش‌نشانی با فناوری‌های نوین پیوند خورده است.
۱. درس‌هایی از گذشته: پلاسکو و بندر شهید رجایی
حوادث تلخی مانند پلاسکو (۱۳۹۵) و بندر شهید رجایی (۱۴۰۴) یادآور اهمیت پیشگیری و فناوری هستند.
حادثه پلاسکو
در آتش‌سوزی پلاسکو، نبود حسگرها، سیستم هشدار و تجهیزات ایمنی موجب فروپاشی ساختمان و جان‌باختن ۲۲ نفر شد.
اگر فناوری‌های هوشمند وجود داشتند:
- حسگرهای IoT می‌توانستند افزایش دما و نقص برق را شناسایی کنند.
- هوش مصنوعی مانند مدل FlashNet می‌توانست ریسک حریق را تا ۶۰٪ پیش‌بینی کند.
- پهپادها می‌توانستند نقشه حرارتی تهیه و عملیات را هدایت کنند.
انفجار بندر شهید رجایی
در سال ۱۴۰۴، انفجار کانتینرهای مواد شیمیایی موجب ۷۰ کشته و خسارت سنگین شد.
نقش احتمالی فناوری:
- حسگرهای گازی IoT می‌توانستند نشت مواد را تشخیص دهند.
- AI با تحلیل داده‌ها ریسک انفجار را پیش‌بینی می‌کرد.
- ربات‌ها و پهپادها می‌توانستند اطفای اولیه را انجام دهند.
نتیجه: فناوری‌های هوشمند می‌توانند تلفات را تا ۵۰٪ کاهش دهند و زمان مهار حریق را نصف کنند.
۲. رباتیک، حسگرهای محیطی، IoT و تحلیل داده در پایش ایمنی
فناوری‌های رباتیک و اینترنت اشیا در پایش مداوم نقش کلیدی دارند:
- حسگرهای IoT: دما، گاز و رطوبت را در ساختمان‌ها و بنادر رصد می‌کنند.
- ربات‌های چهارپا: در محیط‌های خطرناک اطلاعات زنده ارسال می‌کنند.
- پهپادها: مناطق وسیع را اسکن کرده و نقاط پرخطر را شناسایی می‌کنند.
- AI: داده‌ها را تحلیل و احتمال حریق را پیش‌بینی می‌کند.
مطالعات نشان می‌دهد این فناوری‌ها نرخ حوادث صنعتی را تا ۴۰٪ کاهش داده‌اند.
۳. نوآوری‌های فعلی در ایران و جهان
- پهپادهای ایرانی آتش‌نشان با حسگرهای حرارتی و شیمیایی، اطفای اولیه را انجام می‌دهند.
- ربات‌های Unitree چینی می‌توانند در زمین‌های ناهموار حرکت و فوم را تا ۶۰ متر پرتاب کنند.
- تجهیزات هوشمند آتش‌نشانان مانند کلاه‌های واقعیت افزوده و دستگاه‌های تنفسی متصل به IoT، سلامت نیروها را پایش می‌کنند.
۴. تصویر آینده: آتش‌نشانی هوشمند
آینده آتش‌نشانی ترکیبی از هوش مصنوعی، رباتیک و اینترنت اشیا خواهد بود:
- پهپادها با AI حریق را پیش‌بینی می‌کنند.
- ربات‌ها بدون خطر عملیات را انجام می‌دهند.
- داشبوردهای هوشمند مانند ART3MIS وضعیت ایمنی را به‌صورت سه‌بعدی نمایش می‌دهند.
- آموزش‌ها با واقعیت مجازی انجام می‌شوند.
در چنین آینده‌ای، آتش‌نشانان و فناوری دوشادوش هم برای نجات جان انسان‌ها تلاش خواهند کرد.
چالش‌ها و فرصت‌ها
چالش‌ها: هزینه بالا، کمبود آموزش و نیاز به مقررات جدید.
فرصت‌ها: رشد استارت‌آپ‌های ایمنی، صادرات فناوری، ایجاد شغل‌های جدید در حوزه AI و IoT.
جمع‌بندی
آتش‌نشانی آینده ترکیبی از هوش مصنوعی + شجاعت انسانی است.
با استفاده از فناوری‌های بومی و حمایت از نوآوری‌ها، می‌توان آینده‌ای ساخت که در آن حریق‌ها قبل از وقوع شناسایی شوند.
شما چه فکر می‌کنید؟
آیا می‌توان از ربات‌ها و IoT در ایمنی شهری ایران استفاده کرد؟
دیدگاهتان را در نظرات بنویسید.